Κάποιες καταστάσεις μένουν ίδιες ή σχεδόν ίδιες μέσα στο χρόνο. Μία από αυτές είναι αυτό που παρατήρησε ο λόρδος Μπάϋρον και περιγράφει θαυμάσια ο Γρηγόριος Ξενόπουλος στο περιοδικό «Διάπλασις των Παίδων» και περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Αθηναϊκές επιστολές» (εκδόσεις Αφοι Βλάσση). Το αντιγράφω αυτούσιο, χωρίς πολυτονικό, αλλά αν και μονοτονικό μπορεί να προβληματίσει την (ελληνική) σκέψη μας…
ΤΟ ΕΘΝΙΚΟΝ ΕΛΑΤΤΩΜΑ
Αθήναι, 7 Μαρτίου 1909
Αγαπητοί μου,
Ήμουν προχθές εις τον «Παρνασσόν», όπου ο κ. Δ. Κακλαμάνος ωμίλησε περί της διαμονής του Βύρωνος εις την Ελλάδα. Όλοι βεβαίως γνωρίζετε, κατ’ όνομα τουλάχιστον, τον μεγάλον άγγλον ποιητήν, ο οποίος ηγάπησε τόσον την πατρίδα μας, ώστε να αφιερώση εις τον Αγώνα της και ζωήν και περιουσίαν. Όλοι γνωρίζετε, ότι ο Βύρων κατήλθε τω 1823 εις την Ελλάδα δια να συμπολεμήση με τους ηρωικούς Έλληνας, και ότι απέθανεν εις το Μεσολόγγι, από κρυολόγημα, πριν προφθάση να ίδη το όνειρόν του πραγματοποιημένον. Δεν ήτο αυτή η πρώτη φορά, κατά την οποία επεσκέπτετο την κλασσική γην. Κατά την νεότητά του, έκαμεν άλλα δύο ταξίδια εις την Ελλάδα. Εις την ωραία του διάλεξιν, ο κ. Κακλαμάνος διηγήθη πλήθος λεπτομερειών αναφερομένων εις τα ταξίδια αυτά του ποιητού, από την πρώτην στιγμήν που αντίκρισεν ένθους τα ελληνικά βουνά, μέχρι της τελευταίας του ημέρας εις το Μεσολόγγι.
Μία κρίσις του Βύρωνος περί των νέων Ελλήνων, υπάρχουσα εις επιστολήν του, γραμμένην, νομίζω, από το Μεσολόγγι, μού έκαμε την μεγαλυτέραν εντύπωσιν. «Οι Έλληνες – έγραφεν ο μέγας φιλέλλην – έχουν ανάγκην από πολλά πράγματα’ πρό πάντων από ομόνοιαν και πειθαρχίαν.» Και παρακάτω εξηγούσε δια ποίους λόγους, κατά την γνώμην του, οι Έλληνες ούτε ομονοούν, ούτε πειθαρχούν ευκόλως, συμπεραίνων ότι η ανυποταξία και η απειθαρχία είναι το κυριώτερον γνώρισμα του χαρακτήρος των. Ούτως ειπείν, το εθνικόν των ελάττωμα.
Αυτό, καθώς σας είπα, μου έκαμεν εντύπωσιν, διότι, μολονότι παρήλθεν ολόκληρος σχεδόν αιών (σ.α.: κι άλλος ένας αιώνας μέχρι τώρα το 2011, σύνολον δύο αιώνες) από την εποχήν που το έγραψεν ο Βύρων, μολονότι η Ελλάς, ελευθέρα έκτοτε, έκαμε τόσας προόδους, και μολονότι οι ηρωικοί Έλληνες, οι άξεστοι, οι αγράμματοι, οι ημιάγριοι του καιρού εκείνου, εξεπαιδεύθησαν, ελεπτύνθησαν, εξεπολιτίσθησαν, εν τούτοις διατηρούν (σ.α.: και διατηρούν και διατηρούν) το γνώρισμά των, το ελάττωμά των, τόσον πολύ, ώστε και σήμερον (σ.α.: και σήμερον το 2011) ο Βύρων θα έγραφε τα ίδια.
Είναι, αγαπητοί μου, μία πικρά αλήθεια. Μικροί και μεγάλοι, οι Έλληνες ούτε ομονοούμεν ούτε πειθαρχούμεν. Το εθνικόν μας ελάττωμα είναι η ανυποταξία και η απειθαρχία. Δεν αναγνωρίζομεν κανένα ανώτερόν μας, κανένα καλύτερόν μας, και όταν δεν μας υποτάσση μία μεγάλη βία και ανάγκη, δεν εννοούμεν να υποταχθώμεν εις κανένα. Οι υπάλληλοι απειθούν προς τους ανωτέρους, προς τους υπουργούς ακόμη, απαράλλακτα όπως οι μαθηταί προς τους διδασκάλους. Μόλις και μετά βίας κρατούμεν την ιεραρχίαν εκείνην την στοιχειώδη, άνευ της οποίας κοινωνία δεν υπάρχει. Αλλ’ εις πρώτην ευκαιρίαν, θα σηκώσωμεν κεφάλι. Δεν ακούομεν και δεν σεβόμεθα κανένα. Θα έλεγε κανείς ότι το έχει το αίμα μας. Το εθνικόν μας ελάττωμα!
Πόσον είναι κακόν και ολέθριον, δεν είναι ανάγκη να σας το είπω. Το εννοείτε, όπως το εννοούμεν όλοι. Και όμως, δεν βάζομεν τα δυνατά μας δια να το κόψωμεν… Συλλογίζομαι, ότι αν κατά τύχη, όταν είχα την ωραίαν, την τρυφεράν και εύπλαστον ηλικίαν σας, ανεγίνωσκα την κρίσιν του Βύρωνος, θα μου έκαμνε μεγάλην εντύπωσιν και θα κατέβαλλα πάσαν προσπάθειαν δια να είμαι όσον το δυνατόν περισσότερον πειθήνιος εις τους ανωτέρους μου και πειθαρχικός. Πρέπει να μάθη πρώτα να υπακούη, δια να ηξεύρη κατόπιν να διατάσση. Δι’ αυτό εσυλλογίσθην να σας ομιλήσω σήμερον για την διάλεξιν του κ. Κακλαμάνου και να σας αναφέρω την κρίσιν του Βύρωνος.
Εν τούτοις, όταν είπα προ ολίγου εις ένα φίλον μου: «Θα το γράψω στα παιδιά της Διαπλάσεως!» ο φίλος μου με απέτρεψε. «Μη, μου είπε, διότις ηξεύρεις τι θα πάθης; Θα ισχυροποιήσης την έμφυτον ανυποταξίαν και απειθαρχίαν των Ελληνοπαίδων. Θα σηκώνουν εις το εξής κεφάλι, και θα δικαιολογούνται λέγοντες με καμάρι: Μπα! Είναι το εθνικόν μας ελάττωμα!...»
Η παρατήρησις αυτή μ’ έκαμε να σκεφθώ: Μήπως ο φίλος μου έχει δίκαιον; Αλλ’ όχι! Αυτός δεν ημπορεί να γνωρίζη τόσον τους Ελληνόπαιδας όσον εγώ, που επικοινωνώ μαζί των τόσα χρόνια! Οι Ελληνόπαιδες δεν είναι τόσο ανόητοι, δια να καυχηθούν δι’ ένα ελάττωμα, είτε ατομικόν, είτε εθνικόν. Απεναντίας, οσάκις του λοιπού θα αισθάνωνται το αίμα των να βράζη και να εξωθή προς την διχόνοιαν, προς την απειθαρχίαν, θα ενθυμούνται, είμαι βέβαιος, τους λόγους του Βύρωνος, και θα ομονοούν, και θα υποτάσσωνται!
Σας ασπάζομαι,
Φαίδων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου