Σήμερα ζώντας σε ευνομούμενες πολιτείες και κοινωνίες δυτικού τύπου οι οποίες είναι κατά συνέπεια και καταναλωτικές, ορισμένοι έχουμε συγχύσει την οικονομική ευμάρεια με την κοινωνική καταξίωση. Το μεγαλύτερο μέρος της Ελληνικής κοινωνίας ζει σχεδόν άνετα. Υπάρχουν βέβαια διαμορφωμένες τάξεις, οι οποίες δημιουργούνται από την ανισοκατανομή των οικονομικών πόρων. Αυτός είναι και ο λόγος της ισοβίως διατηρουμένης κοινωνικής πόλωσης. Όμως δεν πρέπει να περιορίζουμε τις κοινωνικές ανισότητες μόνο στα οικονομικά χάσματα της κοινωνίας. Να συλλογιστούμε πρώτα ποιοι συνάνθρωποί μας χαρακτηρίζονται ως αδύναμοι.
Διαβάζοντας κάποιος το «λόγο υπέρ του αδυνάτου» του Λυσία, θα διαπιστώσει ότι στην αρχαία Αθήνα, ‘αδύνατοι’ ήταν όλοι εκείνοι οι οποίοι ήταν φτωχοί και ανυπεράσπιστοι. Σήμερα στην σύγχρονη εποχή, κατά την οποία όλα τείνουν να γίνουν ηλεκτρονικά, εξακολουθούν να υπάρχουν αδύναμοι άνθρωποι.
Προτού μιλήσουμε για τα δικαιώματά τους πρέπει να τους γνωρίσουμε… Ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού μιας χώρας είναι οι χαρακτηριζόμενοι ως αδύναμοι. Φτωχοί, άστεγοι, περιθωριοποιημένα άτομα, άνεργοι, υπερήλικες, άτομα με ειδικές ανάγκες… Είναι όλοι τους αδύναμοι, άλλοι οικονομικά, άλλοι κοινωνικά κι άλλοι σωματικά. Όμως έχουν κι αυτοί ίσα δικαιώματα και ίσες υποχρεώσεις με τα άλλα, τα μη αδύναμα, μέλη της κοινωνίας, αφού ζουν στην ίδια κοινωνία. Άραγε είναι τόσο φτωχική χώρα η Ελλάδα ώστε να μη μπορεί να καλύψει τις ανάγκες των οικονομικά αδυνάτων; Μήπως σκλήρυνε τόσο πολύ η καρδιά μας ώστε να θεωρούμε τους κοινωνικά και σωματικά αδύνατους κατώτερους;
Είναι καλό για όλους μας να στρέψουμε το βλέμμα της σκέψης μας στα προβλήματα κοινωνικής υφής, είναι ο μόνος ασφαλής τρόπος για να αποφευχθεί η κοινωνική σήψη. Όταν ο κάθε άνθρωπος γίνει ευαίσθητος, τότε θα μπορέσει να δρέψει τους γλυκούς καρπούς της συμφιλίωσης, της αγάπης, της ενότητας.
Λένε πως η Ελλάδα είναι φτωχή χώρα, με πλούσιους κατοίκους… Πραγματικά υπάρχουν πρακτικές λύσεις για την επίλυση των οικονομικών προβλημάτων των ευπαθών ομάδων. Πρωταρχικός στόχος μας πρέπει να είναι η ευαισθητοποίησή μας.
Η ευαίσθητη κοινωνία είναι υγιής κοινωνία. Φτωχοί, άνεργοι και άστεγοι υπάρχουν γύρω μας… Δεν είναι πάντοτε οι ίδιοι υπεύθυνοι για την κατάστασή τους.
Δεν έχω γνώσεις οικονομικές για ανάλυση αυτών των προβλημάτων… Θέλω όμως να μοιραστώ μαζί σας αυτά που όλοι μας έχουμε σκεφθεί.
Ο ένας έχει γεμάτο πορτοφόλι, καλή εργασία, δικό του σπίτι… Ο άλλος έχει οικονομική στενότητα, ίσως να μη δουλεύει για πολύ καιρό κι ακόμα μπορεί να μη διαθέτει στέγη… Και οι δύο όμως έχουν το ίδιο δικαίωμα για ζωή! Έχουν και οι δύο ανάγκες, έχουν και οι δύο οικογένεια. Βέβαια υπάρχουν και οι αντίστοιχες υποχρεώσεις. Αν όμως έχει ο αδύναμος οικονομικά υποχρέωση να κάνει ενέργειες για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής του, έχει κι ο ισχυρός την υποχρέωση να συνεισφέρει στην προσπάθεια για κάλυψη βασικών αναγκών.
Οι άνεργοι δεν είναι συνήθως οκνηροί, αλλά δεν έχουν εργασία. Κι όμως είναι κάτι που μπορεί να λυθεί όταν η εργασία γίνει (όπως είναι) δικαίωμα και πάψει να αποτελεί προνόμιο.
Όσο για τους άστεγους είναι λίγοι, σε σχέση με άλλα κράτη. Όμως το στεγαστικό πρόβλημα είναι οξυμένο, αφού τα ενοίκια είναι δυσπρόσιτα για το μέσο εργαζόμενο. Αλλά υπάρχουν κι εκείνοι οι λίγοι άστεγοι, συνήθως άτομα περιθωριοποιημένα, νέοι οι οποίοι υφίστανται την κοινωνική απόρριψη, είτε επειδή είναι εξαρτημένοι από ουσίες και αλκοόλ, είτε επειδή απλά είναι διαφορετικοί… Βρίσκονται διωγμένοι απ’ τις οικογένειές τους ή χωρίς οικογένειες να κοιμούνται στα παγκάκια και στα πάρκα.
Ακόμα, στον ατέλειωτο κατάλογο καταγραφής των αδυνάτων, υπάρχουν κι εκείνοι οι γέροντες, οι λεγόμενοι απόμαχοι της ζωής. Όλοι γνωρίζουμε ότι μια πικρή μοίρα προσδοκά εκείνους που μέσα από κακουχίες έδωσαν ότι είχαν στους απογόνους τους. Υπάρχουν ακόμα κι εκείνοι οι οποίοι σε διάφορες ηλικίες, χωρίς να φέρουν πάντοτε ακέραια ευθύνη, βρέθηκαν στο κρεβάτι ή στην αναπηρική καρέκλα. Ζουν κι αυτοί πολλές φορές την αναλγησία μιας πολιτισμένης κοινωνίας.
Απλά χρειάζεται κοινωνική ευαισθησία για να μη μείνουμε μόνο στην καταγραφή των αδυνάτων.
Ειδικά στην Ελλάδα, η συνήθειά μας είναι μόνο να συζητάμε για κάθε θέμα. Όμως και άλλοι έχουν αποκτήσει τέτοιου είδους συνήθειες. Είναι χαρακτηριστικά του αιώνα μας, τόσο η αναλγησία όσο και η αδιαφορία. Γι’ αυτό η ανάγκη μας, για να εκπληρωθεί το όνειρο μιας όμορφης κοινωνίας, καλύπτεται με την ευαισθησία και το ενδιαφέρον. Αυτές είναι οι «πληρωμένες» απαντήσεις που στρέφουμε ενάντια στο διαβρωμένο κοινωνικό κατεστημένο. Δεν είναι καλό να μένουμε στη φιλολογία, αλλά πρέπει να γίνουμε πρακτικοί.
Όσον αφορά την ευαισθησία είναι προσωπικό θέμα του καθένα μας. Οι άνθρωποι δεν έχουν ανάγκη από τον οίκτο μας, αλλά από το θαυμασμό μας και την αγάπη μας. Ο άνθρωπος, αυτό το τέλειο δημιούργημα του Θεού, για πολλούς και διαφόρους λόγους, πολλές φορές φθάνει σε σημείο εξαθλίωσης. Τότε εάν έχεις ευαισθησία, στάσου και συλλογίσου, ότι ίσως κι εσύ βρισκόμουν εκεί και τότε σκύψε και δώσε αγάπη κι όταν δώσεις θα σου δωθεί. Όμως για τους πρακτικούς λόγους μπορούμε να πούμε αρκετά και ίσως αιχμηρά. Όταν όμως τα νερά μένουν στάσιμα μετατρέπονται σε έλη, ας μάθουμε λοιπόν να ταράξουμε λίγο τα νερά της κοινωνίας ώστε να αποφύγουμε την αποσύνθεση. Στην Ελλάδα υπάρχουν τρόποι για να τακτοποιηθούν αρκετά από τα οικονομικά προβλήματα. Κατ’ αρχάς η εκκλησία διαθέτει μεγάλο πλούτο, πέραν των θησαυρών με αρχαιολογική αξία, υπάρχουν θησαυροί οι οποίοι αντί να κοσμούν ως αφιερώματα τις εκκλησίες, μπορούν να ωφελήσουν πολλούς συμπατριώτες μας. Να λοιπόν, ο τρόπος για να εκπληρωθεί ο κοινωνικός ρόλος της εκκλησίας. Ακόμα το κράτος διαθέτει κτίρια. Οι βουλευτές κατέχουν πανάκριβα αυτοκίνητα. Αρκετοί άνθρωποι έχουν υπέρογκες αμοιβές. Εξάλλου υπάρχουν και οι εφοπλιστές που μπορούν να ενισχύσουν την προσπάθεια για ανόρθωση των φτωχότερων τάξεων. Όμως για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται η καρδιά μας να γίνει δίκαιη. Η δικαιοσύνη είναι εσωτερική και τότε μόνο μπορεί να φανερωθεί και εξωτερικά.
Αφού όμως με τα λόγια δεν υπάρχει τέλος, ας σταθούμε εδώ και μόνο να συλλογιστούμε και να πράξουμε ανάλογα. Διότι όλοι οι άνθρωποι έχουν το ίδιο δικαίωμα για τη ζωή, μέσ’ τη ζωή.
ΝΙΚΟΣ ΜΟΝΟΠΩΛΗΣ
(από τα αδημοσίευτα κείμενα, γραμμένο μεταξύ 1998-'99)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου